Kategoria: Akademia ODO

Nowa Ustawa o weryfikacji zastrzeżenienia numeru PESEL wchodzi w życie od 1 czerwca 2024 roku. podmioty takie jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony

Ustawa m.in. umożliwia obywatelom zastrzeżenie nr PESEL. Wiele instytucji przed dokonaniem pewnych czynności (takich jak np. udzielenie pożyczki, lub kredytu), będzie miało obowiązek sprawdzenia czy dana osoba zastrzegła swój PESEL. „Większość Polaków pytana, co wchodzi w skład danych osobowych, wskazuje przede wszystkim PESEL (92 proc.), a dopiero potem imię i nazwisko (90 proc.), czy adres zamieszkania (84 proc.). Dobitnie pokazuje to badanie Krajowego Rejestru Długów i serwisu ChronPESEL.pl przeprowadzone w maju tego roku pod patronatem Urzędu Ochrony Danych Osobowych” – zwrócił uwagę, cytowany w komunikacie UODO, rzecznik prasowy urzędu Adam Sanocki.

Nowelizacja niektórych przepisów, mająca na celu ograniczenie skutków kradzieży tożsamości, umożliwia teraz jednostkom zablokowanie swojego numeru PESEL. Zmiany te wynikają z ustawy modyfikującej kilka innych ustaw. Głównym celem jest zwalczanie praktyk, takich jak nielegalne uzyskiwanie środków finansowych poprzez zaciąganie kredytów na czyjeś dane bez zgody i wiedzy tej osoby. Ponadto, nowe regulacje mają na celu eliminowanie tzw. SIM swappingu, czyli procedury tworzenia kopii karty SIM, którą następnie można wykorzystać do nielegalnego autoryzowania transakcji.

Nowe obowiązki od czerwca Od 1 czerwca 2024 roku podmioty takie jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony.

Ustawa stanowi, że obywatele nie będą obciążani za zobowiązanie, które zostało zaciągnięte bez ich wiedzy mimo istniejącego zastrzeżenia. Rozwiązania dotyczące samego zastrzegania numeru PESEL i cofnięcia takiego zastrzeżenia wejdą w życie już w piątek. Zgodnie z ustawą będzie mógł tego dokonać każdy pełnoletni posiadacz numeru PESEL za pomocą e-usługi, aplikacji mObywatel – będzie usługa „Zastrzeż PESEL” – lub osobiście w urzędzie gminy, w banku krajowym, spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub na poczcie.

Numer PESEL jest kluczową daną osobową dla Polaków – podkreślił w komunikacie Urząd Ochrony Danych Osobowych. PESEL jednoznacznie nas identyfikuje, pozwala ustalić szereg informacji na nasz temat, dlatego powinien podlegać szczególnej ochronie – podkreśla prezes UODO Jan NowakRozpoczynając od piątku, 17 listopada, obywatele będą uprawnieni do zablokowania swojego numeru PESEL. Zgodnie z przepisami ustawy, której głównym celem jest minimalizowanie skutków kradzieży tożsamości, od czerwca 2024 roku instytucje, w tym banki, będą zobowiązane do sprawdzenia, czy numer PESEL danej osoby został już zablokowany, zanim udzielą na przykład kredytu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyznał rację Urzędowi Ochrony Danych Osobowych, który doszedł do wniosku, że skoro administrator nie dopełnił swoich obowiązków i nie zgłosił ryzyka naruszenia danych osobowych, to należy nałożyć na niego karę. I nie ma znaczenia to, że w późniejszym czasie zgubione dokumenty się odnalazły, bo przez pewien czas pozostawały poza kontrolą.

Chodzi o sprawę, którą WSA w Warszawie badał w kwietniu 2023 r. Prezes UODO w 2022 r. zadecydował o nałożeniu na administratora kary w wysokości niemal 16 tys. zł. W ocenie urzędu, dopuścił się on naruszenia przepisów ze względu na nieprawidłową reakcję po zgubieniu dokumentów. 

Dokument się znalazł, ale naruszenie i tak trzeba było zgłosić. Jak wskazano w komunikacie, w toku czynności wyjaśniających w trakcie postępowania ujawniono, że doszło do zagubienia dokumentu z akt osobowych pracownika spółki. Wówczas administrator uznał, że co prawda doszło do naruszenia ochrony danych osobowych polegającego na utracie z winy pracodawcy świadectwa pracy jednego z pracowników, jednak nie zgłosił tego naruszenia do UODO. Uznał bowiem, że nie wiąże się to z zagrożeniem naruszenia prawa. Z taką interpretacją nie zgodził się UODO, który zadecydował o nałożeniu kary. Ostatecznie sprawę musiał jednak zbadać warszawski WSA. 

Utrata kontroli nad dokumentem 

Sąd przyznał jednak rację urzędowi. W uzasadnieniu wyroku (sygn. akt II SA/Wa 127/22) przypomniano, że naruszenie ochrony danych osobowych jest przesłanką do zgłoszenia zdarzenia. W przypadku naruszenia bardzo ważny jest bowiem czas reakcji. Administrator ma obowiązek zgłosić naruszenie do organu nadzorczego bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 72 godzin od stwierdzenia naruszenia. W sytuacji, w której istnieje wysokie ryzyko dla praw lub wolności osób, których dane są objęte naruszeniem, administrator powinien zawiadomić o zdarzeniu także te osoby. Ważne jest to, że nic konkretnego nie musi się zdarzyć, by mimo wszystko doszło do naruszenia RODO. 

– WSA podtrzymał stanowisko UODO zawarte w odpowiedzi na skargę, że ów dokument znajdował się poza kontrolą administratora, ponieważ nie miał on wiedzy, gdzie się znajduje, jaki jest zakres jego treści, kto ma do niego dostęp i czy nie został on zniszczony. Administrator akceptował zgubienie świadectwa pracy pracownika wraz z konsekwencjami dla ochrony danych. Dopiero wydanie administracyjnej kary pieniężnej spowodowało zintensyfikowanie poszukiwań dokumentu. Takie działanie, w ocenie UODO, może także świadczyć o lekceważącym stosunku do przepisów dotyczących ochrony danych osobowych – zaznacza w komunikacie UODO. 

Z tego względu skarga administratora została oddalona jako nieuzasadniona. 

Urząd ds. Ochrony Danych Osobowych nałożył karę pieniężną w wysokości prawie 52 tys. złotych na spółdzielnię mieszkaniową. Powodem była brak zgłoszenia organowi nadzorczemu naruszenia związane z ochroną danych osobowych oraz niepoinformowanie osoby, której dane zostały naruszone. Dodatkowo, administratorowi nakazano powiadomienie o naruszeniu ochrony danych osobowych podmiotu, których te dane dotyczą.
Czytaj dalej 52 tys. zł kary za naruszenie RODO dla Spółdzielni Mieszkaniowej