Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych wypowiedział się na temat dopuszczalność poddawania pracowników wyrywkowym badaniom alkomatem.
Organ nadzorczy w oparciu o art. 17 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, w związku z art. 22[1b] kodeksu pracy stwierdził, że pracodawca nie ma prawa do poddawania pracowników wyry
wkowym badaniom na zawartość alkoholu we krwi – może on jedynie wezwać policję do zakładu pracy, by to jej przedstawiciel poddał pracownika badaniu trzeźwości – ale wyłącznie w konkretnym przypadku, gdy zaszło uzasadnione podejrzenie co stanu trzeźwości.
Choć Prezes UODO słusznie uznał, że informacja o wyniku badania trzeźwości stanowi szczególną kategorię danych osobowych, tzw. dane wrażliwe, o których stanowi art. 9 RODO w związku z treścią motywu 35 preambuły do RODO („informacje pochodzące z badań laboratoryjnych lub lekarskich (…) płynów ustrojowych(…)informacje o stanie fizjologicznym„), to jednak praktyczne wnioski jakie płyną z opisanej w stanowisku wykładni literalnej są nie do pogodzenia z praktyką działania wielu przedsiębiorstw.
Zaskakujące jest bardzo rygorystyczne, a zarazem formalistyczne stanowisko UODO – np. w ogóle nie rozróżniono charakteru wykonywanych czynności – czym innym jest prowadzenie wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników biurowych, a czym innym wśród kierowców, górników lub innych pracowników mających styczność z potencjalnie niebezpiecznymi urządzeniami – dostrzegając tego rodzaju zagrożenia organ nadzorczy ograniczył się jedynie do sugerowania konieczności wprowadzenia konkretnych przepisów, które w pewnych ściśle określonych branżach będą pozwalały na przeprowadzanie wyrywkowych kontroli trzeźwości.
Warto jednak pamiętać, że proces legislacyjny jest długotrwały, a tak sformułowane stanowisko organu nadzorczego będzie w praktyce zmierzało do ograniczenia realnego poziomu bezpieczeństwa w branżach, gdzie z uwagi na znaczne ryzyko dla życia lub zdrowia możliwość dopuszczenia osoby nietrzeźwej nie może być zaakceptowane.
Niestety, wielu przedsiębiorców będzie musiało, ważąc ryzyka – świadomie kontynuować praktykę wyrywkowych kontroli trzeźwości, choć pozostaje mieć nadzieję, że nie dojdzie do sytuacji w których Prezes Urzędu Ochrony Danych nałoży karę pieniężną za przeprowadzanie wyrywkowych kontroli trzeźwości np. na firmę zatrudniającą kierowców ciężarówek lub pracowników przemysłu ciężkiego.
Warto też pamiętać, że analizując te same przepisy (nie RODO, a art.17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości) sąd najwyższy w wyroku I PK 194/17 z dnia 4 grudnia 2018 roku uznał, że przeprowadzenie przez pracodawcę samodzielnie (tzn. bez udziału policji) badania trzeźwości pracownika (za jego zgodą) własnym sprzętem ma jedynie to znaczenie, że nie ma waloru dowodowego, i pracownik może następnie kwestionować jego prawidłowość – co nie wyklucza takiego samodzielnego badania jako instrumentu, dzięki któremu zostanie uprawdopodobnione, że pracownik jest nietrzeźwy – tzn. po samodzielnym badaniu wykazującym stan nietrzeźwości pracodawca powinien wezwać policję w celu przeprowadzenia badania posiadającego właściwy walor dowodowy.
Niestety, powyższe stanowisko sądu najwyższego formułowane było w stanie prawnym sprzed nowelizacji dodającej art. 22[1b] kodeksu pracy – niemniej jednak formułowanie przez organ nadzorczy stanowiska opartego na formalistycznej, językowej, literalnej wykładni przerzucającej w praktyce ryzyko prawne na przedsiębiorców należy ocenić jako działanie które może przynieść niebezpieczne efekty. Niektórzy pracodawcy, obawiając się ryzyka związanego z naruszeniem RODO mogą zliberalizować stosowane do tej pory normy bezpieczeństwa, co może prowadzić do zwiększenia wypadków skutkujących utratą życia lub zdrowia.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że stosowanie w tej kwestii wykładni językowej będzie prowadziło do wniosków, które nie mogą być zaakceptowane – powinna być zatem zastosowana wykładnia funkcjonalna, w ramach której odchodząc od dosłownego brzmienia przepisów organ uwzględniłby różny poziom ryzyka dla życia i zdrowia przy wykonywaniu różnych zawodów i funkcji.
RBDO.PL
Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/1076