Szanowni Państwo,

dziś 25 maja 2018 roku – rozpoczynamy stosowanie przepisów unijnego ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, czyli RODO. Kończy się zatem dwuletni okres dostosowawczy, w którym każdy zobowiązany do stosowania jego przepisów, powinien zacząć działać w sposób w pełni z nimi zgodny.

Ten dzień jest znakomitą okazją do podzielenia się z Państwem kilkoma refleksjami na temat przyszłości polskiego systemu ochrony danych osobowych.

Nowy system ochrony danych oparty jest o przepisy europejskiego rozporządzenia, zatem we wszystkich krajach Unii Europejskiej jest ono stosowane bezpośrednio. Do historii przechodzą zaś przepisy dyrektywy 95/46 oraz implementującej ją w polskim porządku prawnym ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r., które przez ostatnich 20 lat były podstawą działania Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Doświadczenie Urzędu oraz wszystkich, którzy zajmowali się dotąd tą problematyką, zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej – a więc przedstawicieli świata nauki, administratorów, administratorów bezpieczeństwa informacji i wszystkich, którym bliskie są zagadnienia ochrony danych osobowych i prawa do prywatności, pozwoli na efektywne stosowanie nowych przepisów i zapewni realizację celów rozporządzenia. Dla organu ochrony danych to bezcenny kapitał, którym jak dotąd z troską będę zarządzać.

Za 20-letnią pracę na rzecz ochrony danych osobowych wszystkim chciałabym bardzo serdecznie podziękować.

Nowe prawo, które od dziś w sposób jednolity będzie regulowało prawa wszystkich osób przebywających na terenie Unii Europejskiej i obowiązki podmiotów, które gromadzą i wykorzystują ich dane osobowe, powinno lepiej odpowiadać na potrzeby i wyzwania XXI wieku. Ustanawia ono bowiem nowe mechanizmy ochrony danych, a organom nadzorczym daje nowe, jednakowe uprawnienia do egzekwowania działania zgodnego z prawem.

O tym europejskim wymiarze RODO przypomina odbywające się dziś w Brukseli pierwsze posiedzenie Europejskiej Rady Ochrony Danych zrzeszającej szefów wszystkich unijnych organów ochrony danych osobowych. Jednym z jej zadań będzie zaś czuwanie nad zapewnieniem spójnego stosowania nowego prawa.

Warto raz jeszcze przypomnieć, że ta nowa regulacja dotyczy wszystkich. Jej przepisy muszą bowiem stosować te podmioty, które pozyskują i wykorzystują dane osobowe w związku z działalnością zarobkową, zawodową, realizacją zadań publicznych bądź celów statutowych. Muszą więc ich przestrzegać i duże korporacje – np. firmy ubezpieczeniowe czy instytucje finansowe, i wszystkie urzędy, placówki oświaty, służby zdrowia czy organizacje pozarządowe, i sklepy internetowe, i wreszcie niewielkie rodzinne przedsiębiorstwa, jak warsztaty samochodowe czy pensjonaty.

Przez ostatnie 20 lat rzeczywistość zmieniła się diametralnie. Wiele zagrożeń dla prywatności, z jakimi dziś spotykamy się na co dzień, po prostu nie istniało. Telefonia komórkowa, Internet mobilny, serwisy społecznościowe czy Internet rzeczy to tylko cztery najbardziej widoczne symbole tych zmian. Postępująca globalizacja i cyfryzacja to bowiem jedne z powodów, dla których niezbędna stała się reforma systemu ochrony naszych danych.

Nowe prawo służy zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony danych i uelastycznia prawne mechanizmy – odchodzi bowiem od szczegółowego regulowania niektórych zagadnień na poziomie aktów normatywnych. Wyznacza cele, które należy osiągnąć. Można to jednak zrobić w sposób dostosowany do specyfiki swojego działania.

Spełnienie określonych w RODO standardów od administratorów będzie wymagało odpowiedzialności, kreatywności i samodzielności, codziennej refleksji nad tym, jak ochronę danych uczynić częścią zarządzania instytucją, a nie jedynie formalnym obowiązkiem. Niezbędne będzie też jednocześnie podnoszenie świadomości pracowników.

Zdaję sobie sprawę z tego, że na początku wszystkie te działania mogą sprawiać trudności. Uważam jednak, że w dłuższej perspektywie podjęcie tego wysiłku się opłaci, a w przyszłości może być nawet źródłem oszczędności. Urząd jest gotowy wspierać administratorów w realizacji tego wyzwania.

Uporządkowanie procesów przetwarzania danych osobowych, które obecnie stały się „paliwem” gospodarki, i stworzenie modelu zarządzania całością informacji mogą być źródłem wyraźnej przewagi konkurencyjnej i podstawą budowania właściwego wizerunku w oczach klientów i kontrahentów.

Warto też uzmysłowić sobie, że RODO to także wymierne korzyści i nowe uprawniania dla każdego z nas. Przede wszystkim zwiększa ono naszą kontrolę nad tym, kto i co robi z naszymi danymi osobowymi. Każdy bowiem, kto przetwarza nasze dane, będzie nas musiał prostym, klarownym i zrozumiałym językiem poinformować m.in. o tym, jakie nasze dane, na jakiej podstawie, w jakim celu i jak długo będzie wykorzystywał, jakie w związku z tym przysługują nam prawa. Gdy utracona zostanie kontrola nad nimi, też zostaniemy o tym poinformowani.

W ten sposób zyskamy również spokój. Dziś bowiem niektórzy są zaniepokojeni, że jakiś podmiot ma ich dane, a tymczasem wynika to np. z ciążących na nim obowiązków prawnych, albo z naszej zgody, której niefrasobliwie bądź nieświadomie udzieliliśmy. Często o tym nie wiemy, gdyż po prostu nie jesteśmy o tym wystarczająco informowani. Teraz będzie inaczej.

Nowe rozwiązania, jak choćby „prawo do bycia zapomnianym” czy „prawo do przenoszenia danych”, na pewno przyczynią się do lepszej ochrony naszej prywatności.

Na straży wykonania tych praw i obowiązków stać będzie silny i niezależny organ nadzorczy – Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, wyposażony w niezbędne do tego narzędzia.

Oczywiście wśród nich najwięcej emocji budzą kary. Chciałabym jednak zaznaczyć, że jest to jeden z wielu mechanizmów zapewniania zgodności z prawem, z których organ nadzorczy będzie korzystał tak, jak ze wszystkich innych swoich uprawnień. Przepisy RODO określają zaś wiele różnych czynników, które będziemy brać pod uwagę, podejmując decyzję o nałożeniu i wysokości kary.

Szanowni Państwo, od dziś zaczynamy zatem działać w nowej, zreformowanej rzeczywistości. Jestem pewna, że wszyscy dołożymy wszelkich starań, aby zadanie właściwej obrony prywatności w tych nowych warunkach wypełnić jak najlepiej.