W 2017 roku zostanie zastosowana IV Dyrektywa Unijna dotycząca przeciwdziałaniu praniu pieniędzy – która w znacznym stopniu zaostrzy restrykcje w tym obszarze szczególnie względem biur rachunkowych. W wyniku nowelizacji dotyczącej przeciwdziałaniu brudnych pieniędzy – w 2017 roku pośród instytucji obowiązanych – obok m.in. biegłych rewidentów, doradców podatkowych – znajdą się̨ podmioty zajmujące się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Zgodnie z nimi księgowi jako należący do jednej z kategorii tzw. desygnowanych firm i zawodów niefinansowych, powinni także być aktywnym elementem systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Zostało już niewiele czasu do adaptacji przepisów i wdrożenia procedur przeciwdziałania praniu pieniędzy w biurze rachunkowym!
W dniu 9.07.2009 r. prezydent podpisał ustawę̨ z 25.06.2009 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Ma ona przede wszystkim na celu wdrożenie do polskiego prawa przepisów unijnych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu:
- dyrektywy 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26.10.2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Dz. Urz. UE L 309 z 25.11.2005);
- dyrektywy Komisji 2006/70/WE ustanawiającej środki wykonawcze do dyrektywy 2005/60/WE w odniesieniu do definicji osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne, jak również w odniesieniu do technicznych kryteriów stosowania uproszczonych zasad należytej staranności wobec klienta oraz wyłączenia z uwagi na działalność́ finansową prowadzoną w sposób sporadyczny lub w bardzo ograniczonym zakresie (Dz. Urz. UE L 214/29 z 4.08.2006 r.).
W dniu 5 czerwca 2015 r. zostały opublikowane w dzienniku urzędowym Unii Europejskiej, a dnia 25 czerwca 2015 r. weszły w życie:
– dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (dalej: „czwarta dyrektywa AML”)[1] ,
– rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1781/2006 (dalej: „rozporządzenie dotyczące transferu środków pieniężnych”).[2]
Powyższe akty prawne znajdą zastosowanie od dnia 26 czerwca 2017 r. Wprowadzają one dodatkowe obowiązki dla instytucji obowiązanych. W przypadku czwartej dyrektywy AML ustawodawca europejski posłużył się zasadą minimalnej harmonizacji, co oznacza, iż państwa członkowskie mogą przyjąć lub utrzymać w mocy bardziej rygorystyczne przepisy w celu zapobiegania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu. Mimo to czwarta dyrektywa AML zawiera w niektórych obszarach znacznie bardziej konkretne regulacje niż jej poprzedniczka m. in. w zakresie sankcji. Ponadto zawiera ona upoważnienia dla europejskich urzędów nadzoru (EBA, ESMA i EIOPA) do wydawania regulacyjnych standardów technicznych oraz wytycznych.
Podstawowym celem wydanych aktów prawnych było dopasowanie europejskich regulacji do zaleceń Financial Action Task Force (FATF) z 2012 roku.[3] Europejski ustawodawca przekroczył granice zaleceń FATF i uzupełnił omawiane akty prawne m.in. o wynikające z zasad funkcjonowania Unii Europejskiej zagadnienie świadczenia usług finansowych w państwie goszczącym w ramach swobody przedsiębiorczości.
Poniżej prezentujemy niewyczerpujący przegląd wybranych zmian, które wprowadza czwarta dyrektywa AML w porównaniu do jej poprzedniczki:
– Czwarta dyrektywa AML zawiera rozwiązania nakierowane na analizę ryzyka poszczególnych transakcji. Zrezygnowano z listy przypadków, które były określane automatycznie, jako sytuacje o niskim ryzyku prania pieniędzy. Takimi przypadkami występowały, gdy klientem instytucji obowiązanej była inna instytucja obowiązana, spółka, której akcje znajdowały się w obrocie regulowanym lub organem administracji publicznej. Według nowych przepisów takie okoliczności będą jedynie jednym z czynników branym pod uwagę przy ocenie ryzyka prania pieniędzy. Podejście to ma na celu unikanie automatycznej oceny ryzyka
W wyniku nowelizacji pośród instytucji obowiązanych – obok m.in. biegłych rewidentów, doradców podatkowych – znajdą się̨ podmioty zajmujące się̨ usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych.
Mając na uwadze art. 76a ust 3 ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694, ze zm.), do tej kategorii instytucji obowiązanych wchodzą̨ zarówno księgowi – osoby fizyczne prowadzące działalność́ polegającą na usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych na podstawie posiadanych uprawnień́, jak i podmioty gospodarcze (spółki cywilne, spółki prawa handlowego), oferujące takie usługi, które zatrudniają̨ pracowników posiadających odpowiednie uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg.
Zmiana ta wynikała m.in. z zaleceń́ Moneyval-u12, zawartych w raporcie dotyczącym ewaluacji polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu przeprowadzonej w 2006 r., a nawiązujących do rekomendacji FATF.
Zgodnie z nimi księgowi jako należący do jednej z kategorii tzw. desygnowanych firm i zawodów niefinansowych (po angielsku: Designated Non-Financial Businesses and Professions – DNFBP), powinni także być́ aktywnym elementem systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu13.
Obowiązki oraz uprawnienia podmiotów zajmujących się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych w dziedzinie przeciwdziałania praniu pieniędzy
Znowelizowana ustawa nakłada na instytucje obowiązane szereg obowiązków w dziedzinie przeciwdziałania praniu pieniędzy.
Można je ogólnie podzielić́:
- Wypracowanie wewnętrznych zasad postępowania procedur w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
- Stosowanie „środków bezpieczeństwa finansowego” i analiza ryzyka.
- Analiza i rejestracja transakcji.
- Przekazywanie informacji do GIIF.
Instytucje obowiązane są̨ zobligowane do rejestracji dwóch typów transakcji:
- ponadprogowych to jest takich, których równowartość́ przekracza 15 tys. EUR, bez względu na to, czy są̨ one przeprowadzone za pomocą̨ jednej operacji, czy też większej ich liczby, o ile istnieje ściśle powiazanie między nimi (art. 8 ust. 1 ustawy),
- wątpliwych lub podejrzanych, których okoliczności wskazują̨, że mogą̨ one mieć́ związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu (art. 8 ust 3 ustawy) – na potrzeby artykułu będą̨ one dalej nazywane transakcjami wątpliwymi dla odróżnienia od transakcji, o których jest mowa w art. 16 i 17 ustawy.
Wymienione transakcje rejestruje „instytucja obowiązana przeprowadzająca transakcję”, tj. instytucja bezpośrednio je realizująca na podstawie zlecenia lub dyspozycji klienta (art. 2 ust. 1e ustawy).
Będą̨ to najczęściej instytucje kredytowe i finansowe. Jednak w przypadku transakcji wątpliwych, powinny one być́ również rejestrowane przez inne instytucje obowiązane, które nie są bezpośrednio zaangażowane w ich realizację (nie wykonują̨ zlecenia lub dyspozycji klienta), o ile posiadają̨ – lub powinny posiadać́ przy zachowaniu należytej staranności – wiedzę o takich transakcjach w związku z wykonaniem umowy z klientem (art. 8 ust 3a ustawy). Przez wykonywanie umowy z klientem rozumie się zaś́ m. in. usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Podmioty zajmujące się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych powinny by brać́ pod uwagę̨ także inne kryteria, m.in.:
- czy klient (względnie jego kontrahent – o ile będzie informacja o nim) nie jest podmiotem, na którego nałożono sankcje finansowe w związku z podejrzeniem o terroryzm lub jego wspomaganie,
- częsty brak kontaktu z klientem,
- niemożność́ uzyskania informacji o właścicielach klienta – osoby prawnej,
- niewytłumaczalne zmiany własności klienta – osoby prawnej,
- częste, niewytłumaczalne zmiany nazwy, siedziby, formy prawnej
klienta – osoby prawnej,
- osoby zarządzające firmą klienta – osobą prawną postępują̨ według instrukcji otrzymanych od nieznanego podmiotu niezwiązanego bezpośrednio z klientem,
- klient niechętnie przekazuje jakiekolwiek potrzebne informacje i dokumenty,
- wątpliwości co do rzetelności otrzymywanych od klienta danych i dokumentów.
Przy wyodrębnieniu podejrzanych transakcji można posłużyć́ się m.in. typologiami zawartymi w podręczniku wydanym przez GIIF20.
Transakcje rejestrowane przez instytucję obowiązaną̨ w rejestrze powinny zawierać́:
- dane identyfikujące strony transakcji (wskazane w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy),
- dane identyfikujące transakcję (rodzaj, data przeprowadzenia, kwota, waluta),
- numery rachunków bankowych wykorzystane do przeprowadzenia transakcji, o ile instytucja obowiązana posiada takie dane,
- uzasadnienie podejrzenia – w przypadku transakcji wątpliwych, a także miejsce, datę̨ i sposób złożenia dyspozycji przeprowadzenia takiej transakcji.
Dodatkowo instytucja obowiązana powinna zapisać́ w rejestrze także inne posiadane przez nią̨ dane o podmiotach zaangażowanych w transakcje.
Rejestr transakcji może być́ prowadzony w formie papierowej (w postaci zbroszurowanych i kolejno ponumerowanych kart transakcji) lub elektronicznej.
W tym drugim przypadku instytucja obowiązana powinna posiadać́ pisemną instrukcję obsługi aplikacji komputerowej, stosowanej do prowadzania rejestru.
Aplikacja ta nie może umożliwiać́ likwidacji lub zmiany raz wprowadzonych zapisów elektronicznych i powinna gwarantować́ poprawność́ układu danych przekazywanych GIIF. Sposób prowadzenia rejestru transakcji oraz przekazywania informacji do GIIF ustala rozporządzenie Ministra Finansów z 21.09.2001 r. w sprawie określenia wzoru rejestru transakcji, sposobu jego prowadzenia oraz trybu dostarczenia danych z rejestru Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (Dz. U. nr 113, poz. 1210, ze zm.)21.
Udokumentowane w postaci papierowej lub elektronicznej wyniki analizy transakcji powinny być́ przechowywane przez 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zostały przeprowadzone. Podobnie rejestr transakcji, jak i informacje o transakcjach, wymagają̨ przechowywania przez okres pięcioletni (art. 8 ust. 4, 4a i 4b ustawy).
Sankcje administracyjne i karne
GIIF (podobnie jak wymienione w ustawie organy i instytucje, nadzorujące działalność́ niektórych kategorii instytucji obowiązanych) są uprawnione m.in. do kontroli wykonywania przez instytucje obowiązane nałożonym na nie obowiązków.
W razie stwierdzenia, w ich wyniku nieprawidłowości, instytucja obowiązana musi się liczyć́ z sankcjami administracyjnymi (kary pieniężne ) lub karnymi.
Np. kary pieniężne nakładane są m.in. w przypadku, gdy instytucja obowiązana nie dopełniła obowiązku (art. 34a ustawy):
- przeprowadzenia oceny ryzyka w celu zastosowania odpowiednich środków bezpieczeństwa finansowego,
- stosowania środków bezpieczeństwa finansowego,
- przechowywania przez wymagany okres udokumentowanych wyników
analizy,
- wykonania w terminie wniosku lub zalecenia wydanego po przeprowadzonej kontroli przez GIIF lub inny uprawniony organ lub instytucję,
- zapewnienia udziału pracowników w szkoleniu dotyczącym
przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
W przypadku pierwszych czterech naruszeń́ maksymalna kara wynosi 750 tys. złotych, a w razie stwierdzeniu niewypełnienia obowiązku szkoleniowego – 100 tys. złotych.
Kary pieniężne nakłada w drodze decyzji GIIF.
Przysługuje od nich odwołanie do ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, tj. Ministra Finansów.
| KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIE DLA BIUR RACHUNKOWYCH SPEŁNIAJĄCE WYMOGI PRAWNE OD INCASO GROUP – W PARTNERSKIEJ OFERCIE
Rozwiązanie wdrożenia procedur przeciwdziałania praniu pieniędzy – iAML jest idealne dla małych i średnich przedsiębiorstw – pozwala oszczędzić czas i znacznie większe środki na dedykowane rozwiązania.
Nasz Partner Incaso Group – pomaga szybko i niskim kosztem wypełnić obowiązek ustawowy
Produkt w wersji z DRUKOWANYMI MATRERIAŁAMI oraz (word+PDF) – wzór procedury z załącznikami do uzupełnienia (WYDRUKOWANE), Zamówienia można dokonać na stronie sklepu> lub pod mailem: aml@rbdo.pl |
WERSJA ELEKTRONICZNA
– wzór procedury z załącznikami do uzupełnienia,
– aplikacja jednostanowiskowa (helpdesk),
– szkolenie e-learning dla 2 osób (certyfikacja).
Wiedza zdobyta podczas szkolenia, opracowana przez Incaso Group oraz procedura wewnętrzna i prosty w obsłudze program iAML pozwoli Państwu w sposób kompleksowy spełnić wszystkie ustawowe obowiązki przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz być w pełni przygotowanym na procedur UE wynikające z IV Dyrektywy AML – która zacznie być stosowana już w 2017 roku!
ZOBACZ PREZENTACJĘ I OFERTĘ ROZWIĄZANIA OD 299 ZŁ!
Więcej informacji o ofercie można uzyskać pod mailem: aml@rbdo.pl
lub w rozmowie z konsultantem Incaso Group pod numerem: Tel. +48 22 100 36 93 lub Kom. + 48 533 376 373
RBDO – Rejestracja i Bezpieczeństwo Danych 0sobowych
ul. Kopalniana 22a/7
01-321 Warszawa
T:+48 22 100 36